Instytut Matematyki Stosowanej i Mechaniki MIM UW
Badania
Biomatematyka
Teoria gier
Hydrodynamika
Analiza nieliniowa
Metody numeryczne
Statystyka
Kierunki badań prowadzonych w Instytucie dotyczą z jednej strony rozwoju współczesnych metod matematycznych służących do analizy złożonych modeli matematycznych, a z drugiej tworzenia nowych modeli głównie w fizyce, biologii i finansach. Rozwój modelowania matematycznego nie jest dziś możliwy bez rozwoju metod statystycznych i obliczeniowych. Te z kolei wiążą się z koniecznością analizy dużych danych oraz z pokonywaniem przeszkód związanych ze wzrostem złożoności obliczeniowej.
Utrzymujemy kontakty naukowe z czołowymi ośrodkami zagranicznymi, publikujemy w renomowanych czasopismach, realizujemy różne granty NCN oraz granty międzynarodowe.
Zobacz listę publikacji IMSiM
Struktura badań:
Biomatematyka i teoria gier
W Instytucie działają cztery zakłady:
Poniżej przedstawiamy ich krótką charakterystykę.
Zakład Równań Fizyki Matematycznej
Spis pracowników ZRFiM
Rozwijamy współczesne metody analizy złożonych modeli matematycznych powstających w naukach przyrodniczych i społecznych. Główne kierunki badań dotyczą analizy skomplikowanych układów równań różniczkowych cząstkowych będących modelami w mechanice ośrodków ciągłych i biologii. Zakres prowadzonych badań obejmuje nastęujące zagadnienia:
- Modele mechaniki płynów, równania Naviera-Stokesa, Eulera przepływy złożone. Zastosowania teorii przestrzeni funkcyjnych w r.r.cz i teorii układów dynamicznych.
- Modele populacyjne ze strukturą, rozwiązania miarowe r.r.cz., kalibracja statystyczna modeli, metody numeryczne.
- Modele typu reakcji-dyfuzji, dyfuzji krzyżowej, układy typu chemotaksji, analiza jakościowa rozwiązań.
- Nieliniowe r.r.cz. w zagadnieniach wariacyjnych i geometrycznych.
- Teoria spektralna.
- Metody matematyczne w finansach, ekonomii, ubezpieczeniach i naukach społecznych.
Tematy, którymi obecnie się zajmujemy:
Metody fizyki matematycznej
- Zagadnienie Benarda-Rayleigha — przepływ ciepła w płynach.
Oszacowanie krytycznej liczby Rayleigha dla płynu mikrropolarnego i powiązane z jej odpowiedniczką dla płynu Newtonowskiego.
Oszacowanie liczby Nusselta dla płynu mikropolarnego i porównanie jej z liczbą Nusselta dla płyny Naviera-Stokesa. (G.Łukaszewicz)
- Jednoznaczność w klasie dyssypatywnych miarowych rozwiązań równań Naviera-Stokesa (A.Świerczewska-Gwiazda)
- Nowe modele opisujące przepływ polimerów —istnienie rozwiązań (A.Świerczewska-Gwiazda, P.Gwiazda)
- Istnienie i własności rozwiązań kilku zagadnień dla płynów ściśliwych, lepkich. (E.Zatorska)
- Poprawność matematyczna zagadnień wywodzących się z nieeuklidesowej elastyczności (P.Mucha).
- Zagadnienia zewnętrzne w krytycznych przestrzeniach Besova dla zagadnień wywodzących się z modeli przepływów nieściśliwych. (P.Mucha)
- Istnienie rozwiązań dla tzw. gazów dwu gęstościowych. (P.Mucha)
- Analizy modeli termo-lepko-sprężystych (F.Klawe)
Analiza nieliniowa i nieliniowe równania ewolucyjne
- Istnienie i jednoznaczność słabych rozwiązań układów hiperbolicznych, (A.Świerczewska-Gwiazda, P.Gwiazda)
- Gładkość potoków gradientowych anizotropowego funkcjonału całkowitego wahania (M.Łasica, P.Mucha)
- Niejednoznaczność rozwiązań dla klasy półliniowych równań różniczkowych cząstkowych (M.Sierżęga)
- Osobliwości w półliniowych równaniach ciepła (M.Sierżęga)
- Geometrii dziedzin a rodzaje wybuchów w podkrytycznym równaniu Fujity.(M.Sierżęga)
- Zagadnienie najmniejszego gradientu. Problem istnienia minimum funkcjonału w różnych klasach funkcji (W.Górny)
- Ewolucja powierzchni kryształu (P.Rybka)
- Efekt Berga dla funkcji harmonicznych na szczególnych wielokątnych obszarach płaskich.(P.Rybka)
- Tworzenie się, interakcja i anihilacja ścianek a także skończonego czasu zatrzymania
ewolucji w zagadnieniu wzrostu kryształów (P.Rybka)
- Równania przewodnictwa cieplnego z ułamkową pochodną Caputo względem
czasu. (P.Rybka)
- Istnienie słabych rozwiązań dla klasy dwu-wagowych równań parabolicznych
(A.Zatorska-Goldstein)
- Istnienie zrenormalizowanych rozwiązań dla bardzo ogólnej klasy równań eliptycznych
(A.Zatorska-Goldstein)
- Algebry i grupy Lie'go dla wybranych równań (G.Pietrzkowski)
Metody matematyczne w biologii i medycynie
- Modele opisujące rozwój szpiczaka mnogiego—nowotworu kości (F.Klawe)
- Układy równań cząstkowych typu reakcja-dyfuzja uwzględniające efekt dyfuzji krzyżowej np. modele chemotaksji (D.Wrzosek)
Analiza numeryczna zagadnień algebraicznych i różniczkowych, grafika komputerowa
- Metody numeryczne dla równań populacji ze struktura, metody kalibracji bayesowskiej i dlugookresową asymptotyką.
Metody matematyczne w finansach, ekonomii, ubezpieczeniach i naukach społecznych
- Model Blacka-Littermana znajdowania portfela optymalnego i jego ugólnienia. Rozwiązania dla wielu miar ryzyka. Portfele optymalne dla rozkładów empirycznych (A.Palczewski)
Asymptotyka rozwiązań nieskończenie-wymiarowych układów dynamicznych
- Zagadnienia hydrodynamiki przy braku jednoznaczności rozwiązań. (Grzegorz Łukaszewicz)
Spektralne macierze Jacobiego
- Spektralne macierze Jacobiego (M.Moszyński)
Zakład Biomatematyki i Teorii Gier
Spis pracowników ZBTG
Prowadzimy badania naukowe z pogranicza matematyki, biologii, medycyny, biofizyki i nauk społecznych. Współpracujemy aktywnie z naukowcami z wiodących ośrodków.
Wśród tematów, którymi się zajmujemy, można wyróżnić następujące kategorie:
Zastosowania matematyki w medycynie
- Modelowanie procesów biomedycznych związanych z rozwojem i terapią nowotworów, w szczególności nowotworów mózgu, badanie interakcji układ
odpornościowy – nowotwór i modelowanie immunoterapii nowotworów, opis procesu angiogenezy nowotworowej i terapii antyangiogennej,
modelowanie ekspresji genów, w szczególności genu białka Hes1, w większości za pomocą równań różniczkowych zwyczajnych i z opóźnionym argumentem,
z wykorzystaniem metod badania wrażliwości, metod optymalizacyjnych i równań z impulsami (M.Bodnar, U.Foryś, M.J.Piotrowska).
- Badanie wewnątrz- i zewnątrzszpitalnej transmisji lekoopornych bakterii w kierunku zidentyfikowania obiecujących strategii zapobiegania
ich transmisji w celu ulepszenia istniejących działań zapobiegawczych. Modele epidemiologiczne, np. wciąż groźnej gruźlicy,
a także ekoepidemiologiczne—jest to nowy trend badań związanych z analizowaniem chorób rozprzestrzeniających się w różnych układach typu drapieżnik-ofiara (U.Foryś, M.J.Piotrowska).
- Modelowanie napromienienia guzów nowotworowych za pomocą automatów komórkowych i szukanie optymalnych protokołów wielodawkowych przy wykorzystaniu algorytmów genetycznych (M.J.Piotrowska).
- Modelowanie procesów zachodzących w mózgu, w szczególności modelowanie dynamiki neuronów i synaps, ich metabolizmu oraz termodynamiki, także w związku z procesami uczenia i pamięci w mózgu (J.Karbowski).
Matematyczne modele kwazikryształów
- Stabilność nieokresowych stanów podstawowych klasycznych gazów sieciowych,
miary Gibbsa, dynamiczne układy podstawieniowe, probabilistyczne automaty
komórkowe. (J.Miękisz)
Modele matematyczne w naukach społecznych
- Modelowanie relacji diadycznych, w szczególności badanie wpływu nastawienia do życia (optymizm/pesymizm) aktorów na utrzymanie relacji czy wpływu opóźnień w
reakcjach partnerów na stabilność związku, także w kontekście możliwych wielokrotnych zmian stabilności (M.Bodnar, U.Foryś, T.Płatkowski, M.J.Piotrowska).
- Badania w zakresie ogólnej teorii i zastosowań gier dynamicznych z continuum graczy; nowej koncepcji równowagi w grach dynamicznych z niepełną, nieprecyzyjną
lub zniekształconą informacją – równowaga ze zniekształconą informacją i samosprawdzalność oczekiwań; zastosowania równowagi ze zniekształconą
informacją do modelowania rynków i eksploatacji zasobów; modelowanie rynków przy pomocy gier dynamicznych, głównie gier różniczkowych,
a także modelowanie eksploatacji wspólnych lub współzależnych ekosystemów (A.Wiszniewska-Matyszkiel).
Teoria gier ewolucyjnych
- Opóźnienia czasowe w stochastycznych grach ewolucyjnych (J. Miękisz)
- Gry ewolucyjne na grafach, w tym na grafach losowych (J. Miękisz)
- Matematyczne modele dylematów społecznych (J. Miękisz, T. Płatkowski)
Biologia systemów
- Interdyscyplinarne badanie popromiennego efektu sąsiedztwa i związków z senescencją (szczególny typ starzenia komórek) komórkową (U.Foryś).
- Analizowanie ewolucyjnych praw skalowania i optymalizacji w mózgu. Modelowanie układu nerwowego nicienia C. elegans w odniesieniu do lokomocji (J.Karbowski).
- Matematyczne modele komórkowych szlaków sygnałowych, przestrzenne skokowe
procesy Markowa, nierównowagowa fizyka statystyczna układów biologicznych,
teoria i przetwarzanie informacji w układach biologicznych (J. Miękisz)
Metody matematyczne w biologii
- Badania w dziedzinie równań różniczkowych cząstkowych, równań różniczkowo-całkowych, metod osobliwych zaburzeń,
procesów Markowa oraz teorii półgrup chaotycznych w kontekście zastosowań w biologii, medycynie i naukach społecznych,
a także badania matematycznych związków między opisem mikroskopowym a opisem makroskopowym (M.Lachowicz).
- Badanie wpływu zaburzeń losowych i opóźnień czasowych w dynamicznych układach biologicznych oraz wyprowadzanie wzorów na stan stacjonarny,
wartość oczekiwaną i wariancję w stochastycznych modelach biologicznych ścieżek sygnałowych, w tym w modelach ekspresji i regulacji genów (M.Bodnar, J.Miękisz).
- Analiza zagadnień związanych z teorią gier ewolucyjnych oraz z matematycznymi modelami dylematów społecznych w grach dwu i wieloosobowych. (T.Płatkowski)
- Badania nad dualnością oszacowań typu Caccioppoli dla nieliniowych zagadnień eliptycznych oraz ważonych nierówności typu Hardy'ego w przestrzeniach Lp, Lp(x) i Orlicza.
Rozważanie innych konsekwencji powyższych nierówności, takich jak ustalanie i zastosowanie optymalnych stałych w nierównościach i wyniki o nieistnieniu dla nieliniowych zagadnień eliptycznych (I.Skrzypczak).
Zakład Analizy Numerycznej
Spis pracowników ZAN
Nasza grupa prowadzi badania w różnych obszarach analizy numerycznej. Dotyczą one zarówno teoretycznej analizy podstawowych problemów obliczeniowych jak i konstrukcji i implementacji efektywnych algorytmów. Przykłady takich problemów to aproksymacja i całkowanie funkcji, zadania algebry liniowej, równania różniczkowe cząstkowe i optymalizacja. Bierzemy również udział w projektach badawczych, gdzie metody numeryczne są niezbędnym narzędziem dla analizy czy predykcji zjawisk otaczającego świata.
Wielkie układy równań i równania różniczkowe
Numeryczna algebra liniowa jest często podstawą dla konstrukcji bardzo złożonych systemów obliczeniowych. Szczególną uwagę zwracamy na preconditioning, który jest kluczowym czynnikiem wpływającym na jakość i szybkość współczesnych obliczeń naukowych. Rozwój i analiza algorytmów równoległych dla równań różniczkowych cząstkowych, które prowadzą do wielkich układów równań algebraicznych, koncentruje się przede wszystkim na paradygmacie dekompozycji obszaru, tak jak np. w nieciągłej metodzie Galerkina. (Maksymilian Dryja, Piotr Kowalczyk, Piotr Krzyżanowski, Leszek Marcinkowski, Krzysztof Moszyński)
Grafika komputerowa i modelowanie matematyczne
Modelowanie geometryczne wspomagane komputerowo jest podstawą systemów CAD/CAM. Teoretyczne badania reprezentacji splajnowych krzywych i powierzchni są kluczowe dla doskonalenia istniejących efektywnych algorytmów i konstrukcji krzywych i powierzchni o pożądanych własnościach. Z pomocą przychodzi numeryczna optymalizacja ze względu na przyjęte miary gładkości. Inne prace dotyczą konstrukcji odpornych algorytmów rozwiązywania równań nieliniowych służących wizualizacji i wyznaczaniu przecięć. Konkretne implementacje są dostępne jako open source software. (Przemysław Kiciak)
Złożoność obliczeniowa zadań matematyki ciągłej
Ważną częścią naszej działalności są badania złożoności obliczeniowej zadań matematyki ciagłej (ang. information-based complexity, IBC), gdzie dostępna informacja o zadaniu jest częściowa, zaburzona i kosztowna. Takie zadania mogą być rozwiązane jedynie w przybliżeniu. Celem jest znalezienie minimalnych środków obliczeniowych pozwalających rozwiązać zadanie z zadanym marginesem błędu. Podatność zadań wielowymiarowych, takich jak numeryczne całkowanie funkcji bardzo wielu zmiennych, jest obecnie najszybciej rozwijającym się działem IBC. Zadaniom takim często towarzyszy klątwa wymiaru i wtedy główny wysiłek musi być skierowany na jej przezwyciężenie. (Leszek Plaskota, Paweł Siedlecki, Henryk Woźniakowski)
Teoria aproksymacji
Współczesna teoria aproksymacji jest ściśle związana z zastosowaniami w metodach numerycznych czy w przetwarzaniu obrazów. W tym kontekście, szczególne miejsce zajmuje aproksymacja nieliniowa i algorytmy zachłanne oraz wykorzystanie niestandardowych baz, takich jak np. falki. (Paweł Bechler)
Zakład Statystyki Matematycznej
Spis pracowników ZSM
Nasza grupa prowadzi badania w szerokim zakresie współczesnej statystyki matematycznej. Nasze badania obejmują:
- Statystykę bayesowską
- Metody obliczeniowe Monte Carlo
- Zastosowania statystyki w biologii i medycynie
- Uczenia maszynowe
Tematy, którymi obecnie się zajmujemy:
Oszczędne modelowanie i predykcja dla danych wysokiego wymiaru
Projekt skupia się na metodach statystycznych pozwalających na znalezienie rzadkiej reprezentacji danych wysokowymiarowych. Rozważane są przede wszystkim algorytmy oparte na minimalizowaniu penalizowanej straty. Nasze badania koncentrują się na teoretycznych własnościach nowoczesnych algorytmów służacych do wyboru modelu i predykcji.
Biostatystyka i statystyka medyczna
Projekt związany jest z analizą danych o dużych wolumenach i dużej złożoności. Dane pochodzące z technik Next Generation Sequencing dostarczają często terabajtów danych dla pojedynczego pacjenta. Przetwarzanie i analiza takich danych stawia nowe interesujące wyzwania przed statystykami, w tym wyzwania dotyczące analizy danych dla których p >> n. Przykładem takich projektów jest tworzenie sygnatur genetycznych lub tworzenie profili behawioralnych pacjentów. Prowadzone w naszym zespole badania są ściśle interdyscyplinarne i związane są ze współpracą z biologami molekularnymi lub lekarzami. Główne wyniki dotyczą tworzenia sygnatur i identyfikacji istotnych biomarkerów w analizie danych onkologicznych.
Ukryte modele Markowa
Skokowe procesy Markowa mają szerokie zastosowania wmodleowaniu zjawisk chemicznych, biologicznych, ekonomicznych i wielu innych dziedzinach nauki. W typowych sytuacjach konieczne jest rozważanie sytuacje gdy obserwacje trajektorii procesu są niepełne oraz zaszumione.
Projekt skupia się na wnioskowaniu statystycznym w takiej sytuacji, ze szczególnym uwzględnieniem metod Monte Carlo pozwalających na efektywne przeprowadzanie obliczeń.
Nieparametryczna statystyka bayesowska
W tym projekcie konstruujemy i badamy algorytmu Monte Carlo służace do próbkowania z rozkładu a’posteriori w nieprametrycznych procesach bayesowskich. Wśród rozważanych modeli
znajdują się: proces chińskiej restuaracji, proces hinduksiego bufetu oraz inne modele związane z procesem Dirichleta lub procesem Beta.